Türkmen döwletiniň Baştutanynyň döredijilik syýasaty döwürleýin neşirleriň sahypalarynda

«Türkmenistanyň daşary syýasaty we diplomatiýasy» atly ylmy-amaly žurnalyň nobatdaky sany hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Türkmenistanyň Halk Maslahatynda hem-de Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 73-nji maslahatynda eden çykyşlary bilen açylýar. 

Türkmenistanyň Prezidentiniň daşary döwletleriň ýokary wezipeli ýolbaşçylary bilen geçiren köp sanly duşuşyklary we gepleşikleri yzygiderli tertipde beýan edilýär. Şolaryň hatarynda türkmen Lideriniň Soçi şäherine iş sapary mahalynda Russiýa Federasiýasynyň Prezidenti Wladimir Putin hem-de Tatarystan Respublikasynyň Prezidenti Rustam Minnihanow bilen geçiren duşuşygy barada habarlar bar. Bu habarlar Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanyň parahatçylygyň, ählumumy gülläp ösüşiň we abadançylygyň bähbidine gyzyklanma bildirilýän halkara gatnaşyklaryna ygrarlydygyny görkezýär. 

Şu ýylyň üçünji çärýeginde Gyrgyz Respublikasynyň Prezidenti Sooronbaý Žeenbekowyň Türkmenistana bolan döwlet sapary doganlyk we hoşniýetli goňşuçylyk ruhunda yzygiderli ösdürilýän dostlukly ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň taryhyna täze sahypany ýazdy. Çärýekde bir gezek neşir edilýän žurnal bu barada hem habar berýär. 

Žurnalda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Gazagystan Respublikasyna iş sapary barada hem makala ýerleşdirilipdir. Şol saparyň çäklerinde Hazarýaka döwletleriniň Baştutanlarynyň V sammiti geçirildi. Şeýle hem şol makalada saparyň çäklerinde Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Nursultan Nazarbaýew bilen geçirilen duşuşyk barada aýdylýar. 

Milli Liderimiz sammitde eden çykyşynda 2019-njy ýylda birinji Hazar ykdysady forumynyň geçirilmeginiň bu ugurda tagallalary birleşdirmäge Hazarýaka döwletleriniň ählisiniň taýýardygynyň subutnamasyna öwrüljekdigine ynam bildirdi hem-de forumy Türkmenistanda geçirmegi teklip etdi. 

Awgust aýynda “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynda geçirilen Araly halas etmegiň Halkara gaznasyny esaslandyryjy döwletleriň Baştutanlarynyň sammiti hem žurnalda beýan edilen möhüm wakalaryň birine öwrüldi. Döwlet Baştutanymyzyň möhüm başlangyjy esasynda şeýle ýokary derejedäki duşuşygyň guralmagy halkara hyzmatdaşlygy ösdürmäge we pugtalandyrmaga, ekologiýa meselelerini ara alyp maslahatlaşmak, ählumumy durnukly ösüşiň aýrylmaz bölegi hökmünde dünýäde howpsuzlygy üpjün etmek üçin pikir alyşmaga niýetlenen hil taýdan täze guraly döretmäge gönükdirilendir. 

BMG-niň Baş Assambleýasynyň 73-nji maslahatynda Türkmenistanyň ileri tutýan ugurlary baradaky makala, hormatly Prezidentimiziň Nýu-Ýorka iş saparynyň çäklerinde BMG-niň Baş sekretary Antoniu Guterreş, BMG-niň Baş Assambleýasynyň 73-nji maslahatynyň başlygy Mariýa Fernando Espinos Garses bilen duşuşyklary baradaky makalalar ýerleşdirilen “Türkmenistan — Birleşen Milletler Guramasy: parahatçylygyň, howpsuzlygyň we ösüşiň bähbidine strategik hyzmatdaşlyk” diýen bölüm okyjylarda uly gyzyklanma döretse gerek. 

“Türkmenistan — ABŞ: özara bähbitli hyzmatdaşlygyň yzygiderli ädimleri” diýen sözbaşy bilen hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Türkmenistan — ABŞ işewürler geňeşiniň ýerine ýetiriji direktory Erik Stýuart we ABŞ-nyň işewür toparlarynyň beýleki wekilleri bilen geçiren duşuşyklary, milli Liderimiziň bilelikdäki işewürler maslahatyna gatnaşandygy barada habar berilýär. Şolaryň barşynda Türkmenistan — ABŞ gatnaşyklarynyň çäklerinde hyzmatdaşlygy giňeltmegiň we çuňlaşdyrmagyň esasy ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Şeýle hem žurnalda Durnukly ösüş maksatlaryny gazanmak, energetika we üstaşyr-ulag geçelgelerini kemala getirmek hem-de hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň beýleki halkara başlangyçlaryny durmuşa geçirmek boýunça Türkmenistanyň alyp barýan hyzmatdaşlygy hem-de Beýik Ýüpek ýolunyň taryhyna bagyşlanan makalalar ýerleşdirildi. 

“Diplomatik durmuşyň habarlary” atly bölümde ýurdumyzda we daşary ýurtlarda geçirilen dürli maslahatlara, Daşary işler ministrlikleriniň arasyndaky syýasy geňeşmelere, hökümetara toparlaryň mejlislerine, şeýle hem dünýäniň dürli ýurtlarynyň wekiliýetleri hem-de iri halkara guramalaryň wekilleri bilen bolan ikitaraplaýyn duşuşyklara we gepleşiklere orun berilýär. 

                                                                                     ***

Senagat ministrligi tarapyndan her çärýekde türkmen, rus we iňlis dillerinde neşir edilýän “Türkmenistanyň senagaty” atly ýöriteleşdirilen žurnal senagat ulgamynyň hünärmenlerine, hünär ugurly okuw mekdepleriniň mugallymlaryna hem-de talyplaryna, döwlet edaralarynyň we hususy düzümleriň işgärlerine niýetlenendir. 

Žurnalyň nobatdaky sanynyň makalalarynyň biri bu pudakda hukuk ulgamynyň ösdürilişine bagyşlanýar. Bu gün ýurdumyzyň senagat kärhanalarynyň işi milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynyň okgunly ösüşini üpjün etmek bilen birlikde, telekeçilik işiniň gerimini giňeltmäge gönükdirilen Türkmenistanyň “Kärhanalar hakynda”, “Innowasiýa işi hakynda”, “Paýdarlar jemgyýetleri hakynda”, “Döwlet ylmy-tehniki syýasaty hakynda” we beýleki Kanunlaryna laýyklykda amala aşyrylýar. 

Žurnalyň sahypalarynda milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda ýyllyk kuwwaty 1 million 155 müň tonna karbamid öndürmäge ukyply “Garabogazkarbamid” zawodynyň işe girizilmegine bagyşlanan makala çap edilýär. Kärhana ýylda 1 milliard kub metre golaý tebigy gazy gaýtadan işlemäge ukyplydyr, bir gije-gündizde bolsa onuň bölümlerinde sintetiki ammiagyň 2 müň tonnasy we şonuň esasynda 3 müň 500 tonna karbamid döküni öndüriler. 

Bu mesele Türkmenabadyň himiýa zawodynda oksigumatyň önümçiliginiň ýola goýluşy barada gürrüň berýän makalada hem öz beýanyny tapýar. Awtoryň belleýşi ýaly, bu görnüşdäki önüm ýurdumyzyň obasenagat toplumynyň, onuň ekerançylyk pudagynyň netijeliligini ýokarlandyrar. 

“Ylmy we amaly işler utgaşanda” atly makalada demir magdanynyň nusgalary alnan tejribe-synag işleri hakynda gürrüň berilýär. Awtoryň tassyklamasyna görä, demir çig mal goşundysy öndürilýän sementiň düzümini berkitmäge, ulanyş häsiýetini ýokarlandyrmaga mümkinçilik berýär we şu ýyldan başlap, ýurdumyzyň ähli zawodlary Diýarymyzyň demir magdany bilen üpjün edilýär. 

Žurnalyň bu sanynda “Türkmendemirbetonönümleri” önümçilik birleşiginiň düzümine girýän zawodlaryň önümçilik işi hakynda, 59 müň 60 m3 keramzit öndürmek meýilleşdirilen Ýaşlyk keramzit zawody hakynda makalalar ýerleşdirilýär. Şeýle-de, ýaşaýyş jaýlarynyň hem-de durmuş-medeni ähmiýetli desgalaryň içki we daşky diwarlaryny galdyrmakda gazbeton toplumlaryny peýdalanmagyň amatlydygy hakynda gürrüň berilýär. 

Döwürleýin neşiriň makalalarynyň biri öz düzüminde önümçilik kuwwatlyklarynyň altysyny — pagta egirme fabrigini, RING kysymly ýüplügi taýýarlaýan egirme fabrigini, örme, dokma, boýag, tikin fabriklerini jemleýän Türkmenbaşy dokma toplumyna bagyşlanýar. Şu ýylda “Nusaý” kysymly täze önümiň önümçiligi hem ýola goýuldy. 

Žurnalyň sahypalarynda başlangyç synplaryň okuwçylary üçin öwrediji kompýuterleriň önümçiligi ulgamyndaky özgertmeler hakynda makala çap edilýär. Hususan-da, Senagat ministrliginiň ýanyndaky “Türkmenmaşyngurluşyk” konserni tarapyndan esaslandyrylan “Aýdyň gijeler” hojalyk jemgyýetinde degişli önümçiligiň ýola goýlandygy habar berilýär. 

                                                                                       ***

Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Milli golýazmalar instituty tarapyndan her çärýekde neşir edilýän “Miras” ylmy-köpçülikleýin žurnalynyň nobatdaky sany çapdan çykdy. 

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ylmy jemgyýetçiligiň öňünde kesgitlän möhüm wezipeleriniň hatarynda türkmenleriň taryhy-medeni mirasynyň, şol sanda golýazmalaryň öwrenilmegi we wagyz edilmegi baradaky meseleler bar. Şeýle hem ylmyň, milli we dünýä medeniýetiniň ösdürilmegine düýpli goşant goşan görnükli şahsyýetler baradaky gyzykly makalalar çap edilýär. 

Žurnalyň nobatdaky sanynda edebi ýadygärlikleri, türkmen diliniň taryhyny, Magtymguly Pyragynyň mirasyny, halk döredijiligini ösdürmek bilen baglylykda türkmenleriň etnografiýasyny öwrenmäge bagyşlanan makalalary hem tapmak bolýar. 

Žurnalyň “Açyşlar we täze işläp düzmeler” atly bölüminde “Lutfynyň döredijiligi — türkmen diliniň gymmatly çeşmesi” atly makala çap edilýär. Makalanyň awtory ХV asyrda ýaşap geçen Molla Omar ibn Lutfulla, gündogarda Möwlana Lutfy ady bilen belli bolan bu şahyryň golýazmalar mirasyny jikme-jik öwrenmek hem-de häzirki zaman edebi türkmen dili, onuň şiweleri hem-de halk döredijiliginiň eserleri, nusgawy şygryýet we ýazuw ýadygärligi bilen deňeşdirmek esasynda Lutfynyň diliniň orta asyrlardaky horasan-türkmen diliniň kämil nusgasydygyny, şeýlelikde, görnükli orta asyr şahyrynyň eserleriniň örän gymmatly ýazuw çeşmesidigini ynamly subut edýär. 

Şu bölümde Anton Ihsanowyň (Russiýa Federasiýasy) “Türkmeniň taryhyny we etnografiýasyny öwrenmekde A.N.Samoýlowiçiň makalalarynyň ähmiýeti barada” atly makalasy çap edilýär. Awtoryň bu işinde meşhur rus türkologynyň hem-de türkmen edebiýatynyň barlagçysynyň işleri seljerilýär. Ýeri gelende aýdylanda, bu işleriň köpüsi öň ylmy jemgyýetçilige elýeterli bolmandy. Awtoryň belleýşi ýaly, bu makalanyň ýazylmagy ХХ asyryň başynda türkmenleriň durmuş antrapologiýasyny we taryhyny öwrenmekde ýüze çykarylan täze maglumatlar bilen şertlendirilendir. Sankt-Peterburgyň arhiwlerinde saklanylýan köp işler, şol sanda A.N.Samoýlowiçiň ady bilen baglanyşykly gymmatlyklar häzire çenli diňe bir toparlara bölünmegine we ulgamlaşdyrylmagyna däl, eýsem, dykgatly öwrenilmegine, derňelmegine hem garaşýar. 

Žurnalyň “Medeniýetleriň, halklaryň we siwilizasiýalaryň özara gatnaşyklary” atly bölüminde ýerleşdirilen “Küştdepdiniň milli tans hökmünde kemala gelmeginiň gözbaşlary” atly makalada türkmenleriň bu medeni mirasyny gorap saklamagyň, öwrenmegiň we dünýäde wagyz etmegiň möhüm meselelerine garalýar. Makalanyň awtory 2017-nji ýylda ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň görnükli sanawyna girizilen bu gadymy halk tansynyň döreýşi barada gyzykly maglumatlary beýan edýär. 

“Miras” žurnaly Magtymguly Pyragynyň ýaşan döwrüni we döredijilik mirasyny derňemegiň netijeleri baradaky makalalary çap etmegi dowam edýär. Şolar türkmen nusgawy edebiýatynyň şahsyýetine, pelsepewi garaýyşlaryna we ynsanperwer taglymlara ýugrulan şahyrana döredijiligine tükeniksiz gyzyklanmalara şaýatlyk edýär. 

Pamukkale uniwersitetiniň edebiýat fakultetiniň mugallymy, dosent Söner Saglamyň makalasy hem okyjylaryň ünsüni özüne çekse gerek. Onda türk alymy Magtymguly Pyragynyň döredijiligindäki “toprak” düşünjesini seljerýär. Awtoryň tassyklaýşy ýaly, bu düşünje beýik şahyryň pelsepe we ahlak-gözellik garaýyşlary bilen gönüden-göni baglanyşyklydyr. Dilçi alym “Magtymgulynyň şygyrlary arkaly türkmenleriň “toprak” baradaky düşünjeleri bilen tanyşmak mümkin” diýýär hem-de gadymy rowaýatlaryň köpüsinde “toprak” düşünjesiniň öndürmek düşünjesi arkaly mukaddesdigini we sahylygy bilen adamyň aňynda ene hökmünde orun alandygyny belleýär. 

                                                                                      ***

Her çärýekde neşir edilýän “Demokratiýa we hukuk” žurnalynyň üçünji sany “Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa institutyny döretmek hakynda” Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň Permany bilen açylýar. Bu institut döwleti öwreniş we Türkmenistanyň kanunçylygy babatda düýpli hem-de amaly barlaglary geçirmek, şeýle hem türkmen döwletini we jemgyýetini demokratiýalaşdyrmak işlerini ylmy taýdan esaslandyrmagy üpjün etmek maksady bilen, Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Demokratiýa we adam hukuklary baradaky Türkmen milli instituty hem-de Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet we hukuk instituty goşulyp, şolaryň binýadynda döredildi. 

Okyjylaryň dykgatyna hödürlenýän makalalaryň hatarynda “Kazyýet ulgamynyň kämilleşdirilmeginde konstitusion-hukuk kadalarynyň we ýörelgeleriniň orny” atly makala bar. Onuň awtory ýurdumyzda amala aşyrylýan hukuk özgertmeleriniň ähmiýetini belläp, kazyýet edaralarynyň işini kämilleşdirmek boýunça görülýän çäreleriň yzygiderliligine seljerme berýär. 

“Türkmenistanyň Ýewropa ugry boýunça transaziýa ulag-üstaşyr geçelgelerini döretmek babatda başlangyçlary” atly makalada hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan alnyp barylýan Türkmenistanyň ulag diplomatiýasynyň eýeleýän orny nygtalýar. Ol häzirki zaman tapgyrda Beýik Ýüpek ýoluny dikeltmäge we umuman alnanda, dünýä ähmiýetli möhüm meseleleri çözmäge ýardam edýär. 

Şeýle hem žurnalda ýerleşdirilen “Halk Maslahaty — halkyň jebisligi” atly makalada umumymilli forumyň jebisleşdiriji ähmiýeti bellenilýär. Onuň taryhy çeşmeleri hem-de durmuş ugurly döwlet syýasatyny amala aşyrmakda ähmiýeti barada aýdylýar. 

“Türkmenistanyň maýa goýum kanunçylygynyň ösüşi” atly makala hünärmenleriň ünsüni özüne çekse gerek. Bu gün ýurdumyzda, umumy ykrar edilen halkara kadalara hem-de ýörelgelerine kybap gelýän netijeli kadalaşdyryjy-hukuk binýadyň döredilendigini bellemek bilen, awtor erkin telekeçiligi, harytlaryň, hyzmatlaryň we maliýe serişdeleriniň erkin hereket etmeginiň, bäsdeşligi goldamagyň, ykdysady işiň erkinliginiň kepilliklerini, eýeçiligiň döwlet, hususy hem-de beýleki görnüşleriniň ykrar edilmegini we deň derejede goralmagyny üpjün edýän kanunlary mysal getirýär. 

“Türkmenistanda aýallaryň zähmet hukuklary” diýen makalada ýurdumyzda zähmet çekmekde aýallaryň we erkekleriň deňhukuklylygyny, aýallaryň zähmetini goramagyň durmuş kepilliklerini üpjün etmäge gönükdirilen kanunlaryň täsirliligi anyk mysallarda görkezilýär. 

Neşir “Senenama” atly habarlar toplumy bilen jemlenip, onda abraýly halkara guramalaryň wekilleriniň gatnaşmagynda Aşgabatda geçirilen duşuşyklar, maslahatlar beýan edilýär. 

Şeýle hem Halk Maslahatynyň ähmiýetini düşündirmek boýunça çäreleriň meýilnamasyna laýyklykda, türkmen hukukşynaslarynyň işine syn berilýär, umumymilli forumyň birinji mejlisiniň kabul eden resminamalary çap edilýär. 

                                                                                       ***

Içeri işler ministrligi tarapyndan neşir edilýän “Asudalygyň goragynda” atly žurnalyň nobatdaky sany hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Nýu-Ýorkda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 73-nji maslahatyndaky çykyşyna bagyşlanan makala bilen açylýar. 

Beýleki bir makala okyjylary Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň birinji mejlisinde beýan edilen esasy ugurlar bilen tanyşdyrýar. Şol ugurlar ýurdumyzyň ykdysady ösüşine hem-de Watanymyzy mundan beýläk-de ösdürmek maksady bilen kabul edilen täze çözgütlere degişlidir. 

“Türkmen sportuna şöhrat!” diýen sözbaşyly makala “Amul — Hazar 2018” rallisi barada žurnalda beýan edilýän beýleki makalalaryň özboluşly başyny başlaýar. Bu makalada okyjylar Garagum sähralyklarynda geçirilen ýaryşlaryň awtosporty söýüjileri gyzyklandyraýjak esasy wakalary hem-de maglumatlary bilen tanşyp biler. 

Taryhy Beýik Ýüpek ýolunyň ugrundan geçen “Amul — Hazar 2018” awtorallisi gerimi we ähmiýeti boýunça Aziýada ýolsuz ýerlerde guralan iň iri ýaryş boldy. 20-den gowrak ýurtdan — Fransiýadan, Ispaniýadan, Saud Arabystanyndan, Çehiýadan, Beýik Britaniýadan we beýlekilerden sportuň özüne çekiji görnüşleriniň biri bolan ajaýyp ýaryş awtomobil sportunyň ussatlaryny we muşdaklaryny bir ýere jemledi. 

Ralli-reýd barada žurnalyň bu sanynda has giňişleýin gürrüň berilýär. Ýaryşyň her gününe aýratyn syn berilýär. Mazmunyna degişli bölümlerde uly bolmadyk makalalar “Amul — Hazar” rallisiniň syýahatçylygyň wagyz edilmegindäki hem-de Türkmenistanda awtomobil sportunyň ösdürilmegindäki ähmiýetine bagyşlanýar. 

Sport baradaky gürrüňler žurnalyň nobatdaky sanynyň sahypalarynda Aşgabadyň Olimpiýa şäherçesiniň çäklerinde üstünlikli geçýän Agyr atletika boýunça dünýä çempionatyna bagyşlanan makalada öz beýanyny tapdy.